Türkiye ile yabancı ülkelerdeki milletvekili maaşları arasındaki fark hk.

Milletin ve vekillerinin maaşları

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edilen milletvekili maaş zamları her ne kadar Cumhurbaşkanımızın vetosu ile geri gönderilse de tartışmaların uzun süre devam edeceği bir gerçek.


Tartışmalar daha çok zamanlamaya yönelik

Tartışmalar asıl olarak zam önerisinin geç saatte onaylanmasına ve önerinin Fransa'nın sözde Ermeni soykırımını kabul etmemeyi suç sayan yasayı onaylamasıyla aynı tarihe denk gelmesi üzerine odaklanmaktadır.

Maaş düzenlemesini eleştirenlerin yanında, milletvekili maaşlarına yapılan zam düzenlemesinin gerekli ve yerinde olduğunu düşünenlerin de olduğunu görmekteyiz. Bu yöndeki düşüncelerde altı çizilmesi gereken "milletvekillerinin halkı temsil ettiği ve vereceği her türlü kararda öncelikle temsil ettiği halkın çıkarlarını düşünmesi, maddi olarak yeterli özgürlüğe sahip olması gerektiği" noktasıdır.

Diğer ülkelerde milletvekili maaşları nasıl?

Sayın Cumhurbaşkanı tekrar görüşülmek üzere TBMM'ye göndermeseydi yeni zam düzenlemesiyle birlikte 11 bin 250 lira olan milletvekili maaşları diğer ülkelerdeki milletvekili maaşlarıyla karşılaştırıldığında ortaya çıkan tabloya baktığımızda asıl sorunun bölüşümden kaynaklandığını da görebiliriz...


Ülke Kişi başına düşen milli gelir ($) Milletvekili aylık maaşı ($) Oran (%)
Norveç 84538 7500 8,87
Danimarka 55890 5000 8,95
İsveç 48935 4200 8,58
Hollanda 46914 5660 12,06
Avusturya 45209 8100 17,92
Belçika 43144 5064 11,74
Fransa 39460 4648 11,78
İngiltere 36144 6200 17,15
İtalya 33916 9150 26,98
İspanya 30514 3813 12,50
Çek Cumhuriyeti 18245 1900 10,41
Polonya 12293 1893 15,40
Türkiye 10094 5920 58,65
Kaynak: Kişi Başına Milli Gelir (Dünya Bankası), Milletvekili Maaşları (Dağdeviren), Akademisyen Maaşları (European University Institute)
Not: USD/TRY: 1.9000, EUR/USD: 1.3000.


Asıl sorun bölüşümde

Tablo 1'de görüldüğü üzere Türk milletvekillerinin aldığı maaş miktarı Avrupa'daki meslektaşlarınınki ile karşılaştırıldığında çok büyük bir farklılık ortaya çıkmazken, maaşlar Kişi Başına Düşen Milli Gelir'e göre olan oranı alındığında tartışmaların neden çıktığını anlayabiliyoruz. Bu oran, Avrupa ülkelerinde %8 ile %27 arasında değişirken Türkiye'de %58 civarında seyretmektedir.

Milletvekili maaşlarının Kişi Başına Düşen Milli Gelir'e göre yüksek olmasının dışında, milletvekillerine tanınan özel şartlardan da bahsetmemiz gerekir. Milletvekilliği yapanlar 2 yıl içerisinde emekli olma hakkı kazanırken, bir daha milletvekili seçildikleri takdirde bağlanan emekli maaşı kesilmeyerek yeni düzenleme ile 7 bin 700 liraya çıkartılan emekli maaşını 12 bin 250 lira olan maaşıyla birlikte alarak toplamda aylık 19 bin 950 lira gibi bir gelire sahip olmaktadır. Buna ek olarak, milletvekilleri emekli olduktan sonra başka bir işte çalışmaları durumunda maaşlarından yapılacak sosyal güvenlik kesintileri yüzde 1'in altında bir orana düşürülürken, halktan birisi için yapılan sosyal kesinti oranı yüzde 15 seviyelerindedir.

İptale en çok Maliye Bakanı sevinecek

Son olarak milletvekili maaşlarının devlet bütçesi içindeki payına bakacak olursak, öncelikle milletvekili maaşlarının merkezi yönetim bütçe harcamaları içerisindeki durumuna bakmamız gerekir. Milletvekili maaş giderleri ve sosyal güvenlik primleri toplamı 2010 yılı için yüzde 0.026'lık bir paya sahipken bu oran 2011 yılında yüzde 0.033'e çıkmaktadır.

Merkezi yönetim bütçe harcamaları Toplam personel giderleri Milletvekili maaş giderleri
2010 294.358.724.000 62.315.338.000 76.984.000
2011* 272.327.787.000 68.153.918.000 88.886.000
Kaynak: T.C. Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü
Not: * 2011 yılı Kasım ayı itibariyle hesaplanan rakamlardır.
2012 yılı bütçesinde merkezi yönetim bütçe harcamaları için belirlenen meblağ 350 milyar 948 milyon TL olmakla beraber hesaplamalarımız sonucu artırılmış milletvekili brüt maaşlarının bütçeye yapacağı yük yaklaşık 116 milyon TL ile 123 milyon TL arasında değişmektedir. Bahsi geçen maaş giderleri bütçe harcamaları için belirlenen miktarın sırasıyla yüzde 0.033 ve yüzde 0.035'ine tekabül etmektedir.
Özetle Türkiye'de bölüşüm sorunu var olduğu sürece milletvekili maaşlarına yapılan zam büyük tartışmalara neden olacaktır. Hele hele bu düzenlemelerin gizlice yapılmaya çalışılması ise mevcut tartışmaların daha da büyümesine neden olacaktır. Bu nedenle yapılacak bu tür düzenlemelerin gerekçelerinin millete çok iyi anlatılması gerekmektedir.

Prof. Dr. Ünsal BAN - BUGÜN